Dwa razy dwa jest cztery

11.01.2023 – 18.02.2024

Tytuł wystawy w sposób uproszczony, acz metaforyczny sugeruje powszechność praw, wiecznie prawdziwych. Uniwersalna prawda o świecie widzialnym, wynika z praw natury, dzięki którym w owej naturze jawią się nam doskonałe formy geometryczne w harmonijnym, logicznym, po mistrzowsku zaprojektowanym świecie przyrody. Janina Wierusz-Kowalska konsekwentnie posługuje się językiem geometrii, czerpiąc z podstawowych form, obecnych w naturze. Do budowy swoich geometrycznych obrazów zaprasza również światło i cień, wprowadzając w obszar kompozycji element głębi, jako dodatkowy środek wyrazu. Obrazy artystki – dalekie od komentowania bieżącej rzeczywistości – nie są przeciążone teorią. Proste środki wyrazu stanowią przeciwwagę dla wszechobecnego nadmiaru i nadprodukcji, które jakże często pojawiają się w obszarze sztuki aktualnej. 

„Jeśli zastanowimy się nad światem w kontekście jego obrazowania, to odkrywamy zaskakującą zbieżność pomiędzy równowagą, harmonią i symetrią. Gdy przełożymy proporcje na język geometrii, odkryjemy, że w magiczny sposób opisuje ona wiele wzorów, które widzimy w przyrodzie: (…) w kształtach roślin i w proporcjach ciała – w doskonałym stosunku całości ze swoimi częściami. Jest to relacja pomiędzy makrokosmosem i mikrokosmosem. (…) Harmonia widoczna jest poprzez zasady, które stosuje natura, tworząc właśnie kształty roślin, muszli, układów wiatrów czy gwiazd. Równowagę widzimy w spirali znajdującej się w muszli ślimaka, w uchu wewnętrznym, w embrionie i w zarysie wszechświata. Liczby z ciągu Fibonacciego opisują odległości między liśćmi, skrętami, łuskami, charakterystycznymi dla danego gatunku, które można ściśle opisać w postaci ułamków! I w tych liczbach, ułamkach, proporcjach, perfekcyjnym stosunku mniejszych części do większych, zaklęte jest piękno. Światem rządzi Proporcja i odbija się ona w dziełach sztuki i architektury, rozbrzmiewa w muzyce i poezji. Te powszechne prawa drzemią gdzieś głęboko w nas jako wieczne i prawdziwe. Mądrość natury może być wyrażana na tysiące sposobów. A w sztuce doskonała proporcja, czyli złoty podział sprawia, że powstaje piękno. Obserwując płatek śniegu widzimy, że zbudowany jest tak perfekcyjnie! Każdy z miliardów spadających płatków zbudowany jest inaczej, ale zawsze objawia się nam w kształcie sześciokąta. To niesamowite powiększenie delikatnej struktury, jaką tworzą pojedyncze cząsteczki wody, już na poziomie atomu. A więc cokolwiek stworzy artysta; czy to portret, czy kwiat, czy abstrakcję, jest matematyką. Jeśli wnikliwie obserwuję naturę, z myślą, aby stała się ona źródłem inspiracji dla mojej pracy, to wchodzę zaledwie do przedsionka tajemnic. Matematyka jest zaklęta w przyrodzie, a przyroda skonstruowana jest w sposób niezwykle wyrafinowany. Tłumaczenie natury na język malarstwa – bo przecież elementami natury są koło, serpentyna, światło i cienie – sygnalizuje harmonię między człowiekiem a światem. Moje obrazy odwołują się do elementów archetypicznych, najbardziej podstawowych w swych formach. Barwy i kształty, którymi w moich obrazach się posługuję, to zespoły czynnych sił, wchodzących ze sobą w różnorakie związki. A związki te mają zawsze głęboki sens, bo biorą się z doskonałych form natury. Skoro więc w najdrobniejszym fragmencie natury przejawia się jej inwencja twórcza, to mnie przypada rola odkrywcy. Ale moja myśl i moje malarstwo ewoluują. Natura powoli staje się zaledwie pierwotnym impulsem, a kreatywność nakazuje, aby iść dalej.” (cyt. za: Janina Wierusz-Kowalska, Dom obrazów, Suwałki 2022 [katalog wystawy Dom obrazów, 3.07-28.08.2022, Muzeum Okręgowe w Suwałkach], s. 20-21).

Janina Wierusz-Kowalska pochodzi z rodziny o tradycjach artystycznych. Wśród jej przodków był Alfred Wierusz-Kowalski, uczeń Józefa Brandta, wybitny polski malarz, przedstawiciel tzw. szkoły monachijskiej i honorowy profesor Królewskiej Akademii Sztuk Pięknych w Monachium. Studiowała na Wydziale Wzornictwa oraz na Wydziale Malarstwa Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie. Jest autorką „Szkoły Sztuki Wizualnej”, dla której napisała autorskie programy. Łączyła w nich sokratejską ideę twórczego dialogu z uniwersalnym kształceniem interdyscyplinarnym, w oparciu o wzory Bauhausu. Od wielu lat prowadzi w różnych miejscach kursy pod nazwą Warsztaty Artystyczne, które przygotowują kompleksowo młodzież licealną do egzaminów wstępnych na uczelnie artystyczne i wydziały architektury. Wykłada geometryczne podstawy rysunku, rysunek studyjny, malarstwo, podstawy projektowania. Jest autorką licznych opracowań z dziedziny historii sztuki i teorii designu. Uprawia malarstwo, rysunek, tkaninę przestrzenną. Zajmuje się również sporadycznie i wybiórczo projektowaniem wnętrz, traktując każdą realizację jako unikalne i niepowtarzalne dzieło.